Evaluation of Covid-19 Pandemic in OECD Countries by Multi-Criteria Decision Making Methods

Amaç: OECD ülkelerinin Covid-19 performanslarına ilişkin kantitatif bir değerlendirme sunma hedefi ile yola çıkılmış, belirlenen parametreler doğrultusunda ülkelerin göreceli değerlendirmesini sunmak amaçlanmıştır. 
 Yöntem: Bu amaç doğrultusunda, çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinden ENTROPI, ARAS ve TOPSIS kullanılmıştır. ülkeleri çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Hollanda, hekim hemşire sayılarına ulaşılamadığından, Kosta Rika ise, 25 Mayıs 2021 tarihinde üyesi olduğundan dışı kalmıştır. Çalışma 36 ülke gerçekleştirilmiştir. Belirlenen 8 kriteri, pandemisine verilerden sağlık göstergelerinden oluşmaktadır. Kriterlere değerler internet sitelerinden 02.04.2021 elde edilmiştir. Verilerin analizinde Excel Programı Bulgular: ENTROPI yöntemiyle kriter önem ağırlıklarının belirlenmesi sonucunda, en az doz aşılama oranı (%), 1.000.000 nüfus başına ölüm sayısı, kişi başı cari harcaması ($), vaka sayısı 1.000 kişiye düşen hastane yatağı kriterlerinin ilk beş sırada yer aldığı bulunmuştur. yöntemi sonucunda edilen sıralamada ABD, Birleşik Krallık İsrail; İsrail, Norveç üst sıralarda almıştır. Sonuç Öneriler: pandemi süreci her ne kadar olumsuz olsa da, sistemleri toplumlar için öğretici olmuş, yetersiz kalan alanlarda iyileştirme yapılması yeni stratejiler geliştirilmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. pandemisi sonrası ülkelerin; sistemlerinde iyileştirmeler yapmaya, bozulan ekonomilerini yeniden inşa etmeye, gelecekte yaşanabilecek olası salgınlara, krizlere evrensel çapta değişikliğe neden olabilecek olaylara hazırlanmaya odaklanmaları önerilebilir.